Dịch Covid-19 đã làm thay đổi cuộc sống của nhiều người dân Việt Nam trong thời gian vừa qua, đặc biệt là người lao động đang làm việc theo hợp đồng. Một số doanh nghiệp trên địa bàn cả nước phải thực hiện việc tạm hoãn hợp đồng đối với người lao động để khắc phục những khó khăn trước mắt. Vậy, tạm hoãn hợp đồng lao động là gì, doanh nghiệp và người lao động cần lưu ý điều gì khi tạm hoãn hợp đồng lao động?
1. Tạm hoãn hợp đồng lao động là gì?
Trong thời gian thực hiện hợp đồng, doanh nghiệp - người sử dụng lao động (NSDLĐ) và người lao động (NLĐ) có thể tạm hoãn hợp đồng lao động (HĐLĐ) với nhiều lý do khác nhau.
1.1. Khái niệm tạm hoãn hợp đồng lao động
Tạm hoãn HĐLĐ được hiểu là trường hợp quan hệ lao động tuy chưa chấm dứt nhưng các bên lại ngừng thực hiện các quyền và nghĩa vụ trong một khoảng thời gian nhất định. Theo đó, NSDLĐ và NLĐ vẫn còn mối quan hệ ràng buộc, giao kết hợp đồng với nhau nhưng ngừng làm việc trong một khoảng thời gian để giải quyết những vấn đề cụ thể.
NSDLĐ và NLĐ vẫn còn mối quan hệ ràng buộc
Trước những diễn biến của dịch Covid-19, tạm hoãn HĐLĐ là phương án mà NSDLĐ và NLĐ đưa ra để đảm bảo sức khỏe cho các bên cũng như đối phó với những ảnh hưởng của đại dịch đến các doanh nghiệp. Trong thời gian này, doanh nghiệp và NLĐ sẽ không giao phó cũng như thực hiện các công việc đã thỏa thuận. Nhân viên cũng không được hưởng lương và các quyền lợi liên quan như đã giao kết bao đầu với NSDLĐ, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác.
1.2. Các trường hợp tạm hoãn hợp đồng lao động
NSDLĐ và NLĐ có thể tạm hoãn HĐLĐ dựa trên: (1) theo quy định của pháp luật, hoặc (2) theo thỏa thuận của các bên.
- Thứ nhất, tạm hoãn HĐLĐ theo quy định của pháp luật:
Hợp đồng lao động được tạm hoãn trong một số trường hợp khi NLĐ: thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia Dân quân tự vệ; bị tạm giữ, tạm giam theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự; phải chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc...
Hợp đồng lao động được tạm hoãn khi NLĐ tham gia Dân quân tự vệ
- Thứ hai, tạm hoãn HĐLĐ theo thỏa thuận của các bên:
Tạm hoãn HĐLĐ theo thỏa thuận của các bên là việc tạm hoãn HĐLĐ theo ý chí tự nguyện của hai bên và không vì các lý do nêu trên. Thoả thuận có thể là điều khoản trong hợp đồng hoặc là thỏa thuận phát sinh trong quá trình làm việc.Vì pháp luật không liệt kê trường hợp ảnh hưởng bởi dịch bệnh, do đó, doanh nghiệp khi tạm hoãn HĐLĐ do ảnh hưởng của dịch Covid-19 cần căn cứ trên sự thỏa thuận giữa các bên. Theo đó, NSDLĐ và NLĐ tự mình thỏa thuận, quyết định các vấn đề liên quan đến việc tạm hoãn thực hiện hợp đồng như thời gian tạm hoãn, các chế độ hỗ trợ cho NLĐ, v.v…
2. Những lưu ý đối với người sử dụng lao động và người lao động khi tạm hoãn hợp đồng lao động do ảnh hưởng của dịch Covid
Tạm hoãn HĐLĐ do ảnh hưởng của dịch Covid-19 là việc tạm hoãn hợp đồng không rơi vào các trường hợp mà pháp luật quy định cụ thể. Do đó, mọi vấn đề liên quan được xác lập trên cơ sở thỏa thuận giữa NSDLĐ và NLĐ. Ngoài ra, sự thỏa thuận này vẫn cần đáp ứng một số quy tắc mà pháp luật quy định dưới đây.
2.1. Đối với người sử dụng lao động
Sau khi hết thời gian tạm hoãn thực hiện HĐLĐ, trong vòng 15 ngày NSDLĐ phải nhận NLĐ làm việc trở lại và bố trí công việc theo hợp đồng đã giao kết trong trường hợp hợp đồng còn thời hạn. Nếu không nhận NLĐ làm việc trở lại thì NSDLĐ sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 – 7.000.000 đồng.
Ngoài ra, trước tình hình dịch bệnh ảnh hưởng đến đời sống của NLĐ thất nghiệp như hiện nay, NSDLĐ nên có các phương án hỗ trợ, giúp đỡ NLĐ vượt qua hoàn cảnh trước mắt. Việc này vừa giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề nhân sự, vừa đảm bảo được quyền lợi cho NLĐ.
NSDLĐ nên có phương án hỗ trợ, giúp đỡ NLĐ với tình hình trước mắt
2.2. Đối với người lao động
Khi tạm hoãn thực hiện HĐLĐ, NLĐ cũng có các quyền và nghĩa vụ trước, trong và sau khi hết thời gian tạm hoãn.
- Trước thời gian tạm hoãn thực hiện HĐLĐ: NLĐ cần hoàn thành các công việc như đã thỏa thuận với NSDLĐ và đi làm đến ngày cuối cùng trước ngày bắt đầu tạm hoãn.
- Trong thời gian tạm hoãn thực hiện HĐLĐ:
+ NLĐ sẽ không được hưởng lương và quyền lợi đã giao kết trong hợp đồng từ doanh nghiệp (trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định khác).
+ NLĐ không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng bảo hiểm xã hội tháng đó.
+ NLĐ sẽ được Bảo hiểm xã hội hỗ trợ 1.855.000 đồng/người nếu tạm hoãn HĐLĐ từ 15 ngày liên tục trở lên đến dưới 30 ngày, 3.710.000 đồng/người đối với người nếu tạm hoãn HĐLĐ từ 01 tháng (30 ngày) trở lên.
Lưu ý: Việc hỗ trợ này chỉ tính trong khoảng thời gian từ ngày 01/05/2021 đến ngày 31/12/2021 và NLĐ đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tháng liền kề trước thời gian NLĐ tạm hoãn HĐLĐ.
NLĐ sẽ được Cơ quan Bảo hiểm xã hội hỗ trợ
- Sau khi hết thời gian tạm hoãn HĐLĐ: NLĐ phải có mặt tại nơi làm việc theo thời gian đã thỏa thuận với NSDLĐ, trường hợp không thể có mặt tại nơi làm việc thì NLĐ phải thỏa thuận với NSDLĐ về thời điểm có mặt. Nếu NLĐ không có mặt để làm việc và không có lý do chính đáng, NSDLĐ có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ.
Để thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19, tạm hoãn hợp đồng lao động là phương án mà hầu hết các doanh nghiệp thực hiện trong thời gian này. Tuy vậy, doanh nghiệp và NLĐ đều cần phải lưu ý về một số vấn đề mà pháp luật quy định để hoạt động tạm hoãn hợp đồng lao động được thực hiện thuận lợi nhất.